Appell til Nasjonal Vardetenning på Husnes

Kjære alle saman

Eg er stolt av å vera frå Sirdal.
Stolt av fjella, dalane, heia – og ikkje minst av folket.
Stolt av villreinen som har levd der i tusenvis av år.
Stolt av rypene som overlever dei kalde og mørke vinterstormane.
Stolt av historia me har med vasskraft – der ein bygde ut med respekt for både naturen, bygda og innbyggjarane.
Og eg er stolt av den trauste sirdølen – ho og han som står opp for det dei trur på, sjølv om det kostar.

Men eg må ærleg seia:
Det har vore ei tid der eg kjende på noko heilt anna.
Sinne. Sorg. Fortviling.

Når eg såg vindmøllene på Tonstadheiå for første gong.
Då eg såg korleis dei hadde øydelagt fjell og hei.

Då sette det seg ei ubeskriveleg sorg i meg.
Moltemyra – vekke. Turområda – vekke. Stillheita – vekke.
Det var heilt uverkeleg å sjå heia med store vegar, sprengde fjelltoppar og myrer som var grave vekk. Fundament og planerte område rundt kvar vindmølle på storleik med ei fotballbane.

Ei heil bygd blei lova at dei ikkje skulle sjå vindmøllene frå stovevindauget,
men når konsesjonen var gitt og bygginga starta, då blei det endringar.
Større og høgare møller blei sett opp.
Vindmøllene som ikkje skulle vera synlege frå Øksendal – dei ruvar no over bygda, så alle ser dei.

Men det som òg gjorde vondt,
det var å sjå korleis folk i Sirdal blei splitta.
Gode naboar som ikkje snakka saman lenger.
Folk som skulte på kvarandre.
Nokre var direkte ufine – både ansikt til ansikt og ikkje minst på sosiale medium.

Ei stund var eg ikkje stolt av å vera Sirdøl.
Eg følte meg framand i min eigen heimkommune.
Eg blei sjølv dratt med på å kjenna på sinne mot dei som ville byggja ut på sin eigen grunn.

Men så tenkte eg:
Det er ikkje slik Sirdølar skal vera mot kvarandre.

Så snakka eg med – og høyrde på – dei som verkeleg har stått i stormen.
Dei som har mista alt – natur, ro, helse – og likevel seier nei.
Dei som ikkje lenger kan bruka hytta si, heia si, jaktområdet sitt, vedskogen.
Dei som har fått alt øydelagt.

Og er her eg vil seia det rett ut:
Desse grunneigarane – dei er blant dei mest edle og modige me har.

Dei sa nei i første runde.
Dei sat igjen med berre ulemper, når utbygginga var eit faktum.

Dei mista identiteten sin, områda dei har brukt i generasjonar – heilt sidan dei sjølv var ungar – og som dei ville gje vidare, urørt, til dei som kjem etter.

Så når utbyggjarane no kjem att – med planar om fleire turbinar, større turbinar, fortetting og meir øydelegging – då kunne dei ha sagt:
«Greitt, me tek pengane. me har jo alt tapt.»

Men dei seier framleis nei.
dei kjempar framleis.
For verdiar som er mykje større enn pengar.
For naturen. For framtida.
For noko som er større enn dei sjølv.

Nokon har til og med ofra venskap og eiga helse for denne kampen.
Å stå imot utbyggjarar – og sambygdingar – det krev blod, sveitte og pengar, for det er ikkje gratis å stå imot.
Men mest av alt, trur eg det har kosta tårer.
Desse folka har bokstaveleg talt ofra alt.

Det er dei me må støtta.
Me må aldri slutta å kjempa.
for utbyggjarane – dei gir seg ikkje.
Dei kjem att, runde etter runde, slik dei har gjort i Sirdal.
Vindmøller – dei er som ugras.
Dei høyrer ikkje heime i heia, og dei spreier seg om me ikkje har mot og kraft til å stå imot.

Dette handlar ikkje berre om energi.
Det handlar om makt.
Om kven som får bestemma over heia vår.
Det handlar om at me gir frå oss naturkapitalen vår til investorar langt vekke –
og sit igjen med støy, konflikt, øydelagd natur og øydelagde relasjonar.
Det handlar om rettferd.
Om lokal styring.
Om å bli høyrde.

Og det handlar om verdiane våre.
Om det som ikkje kan målast i pengar:
Stillheita på heia.
Moltemyra som berre du visste om.
Villreinen som trekkjer over fjellet.
Flokkane med rype som lettar og flyg mellom dalane.
Stien du gjekk med bestefar din.
Hytta du bygde med eigne hender.

Naboskap og venskap.

Alt dette – det er ein del av oss.
Av historia vår.
Av livet vårt.

Eg er stolt av dei som står imot.
Dei kjem til å bli hugsa – ikkje som bakstreverske, men som modige.
Som dei som sa: «Nok er nok. Me har ikkje meir natur å mista.»

I Sirdal har me tre ryper i kommunevåpenet.
Det symboliserer kor viktig naturen har vore for Sirdølane i mange generasjonar.
Ein var avhengig av å kunna hausta av det naturen gav for å overleva.
Eg trur at ein dag kjem me tilbake dit.
Men då må me ikkje ha øydelagt heiane og folka som lever i desse områda.
Ein må aldri komma dit at dei tre «Sirdalsrubene» blir bytta ut med tre vindmøller i kommunevåpenet.

Det er godt å komma heim til Sirdal.
til familie, vener og heia.
Identiteten min. Tilhøyrigheita mi. Livet mitt.

Og det er godt å sjå at det finst folk som held fast ved det som verkeleg betyr noko.
Dei gjer meg stolt av å vera Sirdøl.

Takk for at dykk står saman.
Takk for at dykk står opp.
Og takk for at dykk aldri gir dykk.

Gjer rett – frykt intet!